Eş Zamanlı (Eş Evreli) Tezleme (Eş Evreli Yayın)
Eş zamanlı tezleme veya eş evreli yayın (dual submission), bir araştırmacının aynı anda birden fazla yayın organına (dergi, konferans vb.) aynı makaleyi göndermesi durumudur. Bu uygulama, etik olmayan bir davranış olarak kabul edilir ve akademik dürüstlüğe aykırıdır.
Temel Kavramlar
- Tezleme (Submission): Bir makalenin, bir yayın organında değerlendirilmek üzere gönderilmesi işlemidir.
- Yayın Organı (Publication Venue): Bir makalenin yayınlanabileceği yerler; dergiler, konferans bildirileri, kitap bölümleri vb.
- Akademik Dürüstlük (Academic Integrity): Bilimsel araştırmaların ve yayınların dürüstlük, şeffaflık ve etik ilkeler çerçevesinde yürütülmesi.
- İntihal (Plagiarism): Başkasının fikirlerini, ifadelerini veya verilerini kaynak göstermeden kendi eseri gibi sunmak. Eş zamanlı tezleme intihal olmasa da benzer etik kaygıları taşır.
Neden Etik Değildir?
Eş zamanlı tezleme, çeşitli nedenlerle etik olmayan bir davranıştır:
- Kaynak İsrafı: Her bir yayın organı, gönderilen makaleyi değerlendirmek için hakemler atar. Eğer bir makale birden fazla yere gönderilmişse, aynı makale için birden fazla hakem değerlendirme süreci başlatılır. Bu, hakemlerin zamanını ve yayın organlarının kaynaklarını boşa harcar.
- Yayın Organlarının Çıkar Çatışması: Eğer bir makale birden fazla yayın organı tarafından kabul edilirse, hangi yayın organının makaleyi yayınlayacağına dair bir çıkar çatışması ortaya çıkar. Bu durum, yayın organları arasında rekabeti artırabilir ve yayın sürecini karmaşıklaştırabilir.
- Telif Hakkı Sorunları: Bir makale bir yayın organı tarafından kabul edildiğinde, telif hakları genellikle yayın organına devredilir. Aynı makalenin birden fazla yayın organında yayınlanması, telif hakkı ihlallerine yol açabilir.
- Araştırma Etiği İhlali: Akademik yayınlar, dürüstlük ve şeffaflık ilkelerine dayanmalıdır. Eş zamanlı tezleme, bu ilkelere aykırıdır ve araştırmacının güvenilirliğini zedeler.
İstisnai Durumlar
Bazı istisnai durumlarda, eş zamanlı tezleme kabul edilebilir olabilir. Ancak bu durumlar genellikle çok özeldir ve önceden izin alınması gerekir:
- Konferans Özetleri ve Genişletilmiş Makaleler: Bazı durumlarda, bir konferansta sunulan özetin daha sonra genişletilmiş bir versiyonu bir dergide yayınlanabilir. Ancak bu durumda, konferans özetine atıfta bulunulmalı ve dergi editöründen önceden izin alınmalıdır.
- Ön Baskı Sunucuları (Preprint Servers): Ön baskı sunucuları (Preprint Servers), makalelerin hakem değerlendirmesinden önce yayınlandığı platformlardır. Bir makalenin ön baskı sunucusunda yayınlanması, genellikle dergiye gönderilmesine engel teşkil etmez. Ancak, makale dergiye gönderilirken, ön baskı sunucusunda yayınlandığı belirtilmelidir.
- Çeviriler: Bir makalenin farklı bir dilde yayınlanması, bazen kabul edilebilir olabilir. Ancak bu durumda, orijinal makaleye atıfta bulunulmalı ve yayın organlarından önceden izin alınmalıdır.
Sonuç
Eş zamanlı tezleme, akademik dürüstlüğe aykırı ve etik olmayan bir davranıştır. Araştırmacılar, makalelerini yalnızca bir yayın organına göndermeli ve diğer yayın organlarından ret cevabı aldıktan sonra başka bir yere göndermelidir. İstisnai durumlarda, önceden izin alınarak eş zamanlı tezleme yapılabilir. Ancak bu durumlar dikkatlice değerlendirilmeli ve etik ilkelere uygun davranılmalıdır. Akademik dünyada, etik davranışlar ve bilimsel dürüstlük büyük önem taşır. Eş zamanlı tezleme gibi uygulamalardan kaçınmak, araştırmacının güvenilirliğini korumak ve bilimsel yayıncılığın kalitesini artırmak için önemlidir. Yayın etiği konusuna özen göstermek, her araştırmacının sorumluluğundadır.